Εξαρτημένος από τον... 'κολλητό' του

Μέχρι πριν μερικά χρόνια δεν μπορούσε να σας αποχωριστεί... Τώρα δεν πάει πουθενά χωρίς τον καλύτερό του φίλο. Stay cool, μια φάση είναι κι αυτή.

Της Φλώρας Κασσαβέτη, με τη συνεργασία της Κωνσταντίνας Λατσώνα, κοινωνικής λειτουργού-οικογενειακής θεραπεύτριας

Ανώδυνα και χωρίς ιδιαίτερη ανησυχία. «Χωρίς ανησυχία... Μια κουβέντα είναι αυτό», λέει η Σοφία, μητέρα του μικρού Θωμά. Μέχρι πέρυσι έπαιζε με όποιο παιδάκι κι αν βρισκόταν. Τώρα, όμως, θέλει μόνο τον Κίμωνα.

Ίσως χαλαρώσετε με τη διαβεβαίωση των ειδικών ότι το παιδί στο θέμα της φιλίας περνάει από διαφορετικά στάδια. Αυτό σημαίνει ότι η μανία του να είναι παντού και πάντα με τον αγαπημένο του φίλο είναι απλώς μια αναπτυξιακή φάση. Θέλετε να μάθετε περισσότερα; Σίγουρα ναι!

Η δυαδική σχέση!

Ενώ στην προσχολική ηλικία το παιδάκι συνήθως δεν δίνει ιδιαίτερη σημασία με ποιον παίζει (αρκεί να παίζει), μετά τα επτά τα δεδομένα αλλάζουν. Η φιλία περνά σε δυαδικό επίπεδο και το παιδί επιλέγει συνήθως έναν καλύτερο φίλο για τον οποίο δείχνει σαφή προτίμηση.

Η ανάγκη του παιδιού να κάνει στενή παρέα με τον αγαπημένο του φίλο είναι υγιής, καθώς προσπαθεί να διαφοροποιηθεί από τους γονείς. Όσο πιο καχύποπτοι είστε απέναντι στο φίλο του, τόσο πιο καχύποπτο γίνεται το παιδί απέναντί σας.

Δεν είναι, όμως, μόνο το θέμα της αυτονόμησης. Σε αυτή τη δυαδική σχέση το παιδί ψάχνει να καλύψει συγκεκριμένες ανάγκες. Έχει ανάγκη να επικοινωνήσει με ένα συνομήλικο, να εμπιστευτεί και να κερδίσει εμπιστοσύνη αλλά και την αποδοχή. Μέχρι τα εννιά οι αξίες όσον αφορά στους φίλους γίνονται ακόμα πιο σημαντικές και η σχέση με τον καλύτερό του φίλο ενισχύεται ακόμα περισσότερο.

Πριν τα 6	Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας και μέχρι τα 6 περίπου συνήθως παίζουν με οποιοδήποτε παιδάκι, ανεξάρτητα από την ηλικία και το φύλο του, χωρίς να έχουν ιδιαίτερες προτιμήσεις.
Μετά τα 6	Ξεκινά η πρώτη δυαδική σχέση. Το παιδί εκφράζει συγκεκριμένες προτιμήσεις και θέλει να κάνει στενή παρέα με ένα ή δύο φίλους.
Γύρω στα 12	Ο κύκλος φιλίας διευρύνεται. Αρχίζουν να σχηματίζονται ομάδες και οι πρώτες παρέες, οι οποίες συνήθως εξακολουθούν να είναι ομόφυλες.

Μήπως υπερβάλλει;

Ναι! Αλλά δεν πειράζει. Μην ξεχνάτε πως είναι απλώς μια φάση. Αν το παιδάκι σάς πει για παράδειγμα, ότι δεν θέλει να έρθει στο πάρτι γενεθλίων της ξαδερφούλας του, αν δεν έρθει μαζί κι ο φίλος του (που πιθανόν δεν είναι καλεσμένος), μη βιαστείτε να βάλετε τις φωνές. Εξετάστε αν μπορείτε να κάνετε τις ανάλογες ρυθμίσεις, για να πραγματοποιήσετε την επιθυμία του. Δεν είναι, εξάλλου, τόσο σπουδαίο ζήτημα όσο ίσως νομίζετε. Το παιδί, από την άλλη, θα το εκτιμήσει ιδιαίτερα.

Γενικά, όπου μπορείτε να αποφύγετε μια διαμάχη εξουσίας, καλό είναι να το κάνετε, προτιμώντας να βάζετε όρια σε πιο σημαντικά θέματα, π.χ. να πείτε κατηγορηματικά «όχι» αν σας ζητήσει να δει μία τηλεοπτική σειρά με το φίλο του ακατάλληλη για ανηλίκους. Αν δεν συντρέχουν σοβαροί λόγοι για τους οποίους πρέπει να ανησυχείτε, καλό θα ήταν να κρατήστε μια απόσταση. Αποφύγετε σε κάθε περίπτωση να επεμβαίνετε με δηλώσεις όπως «Δεν θέλω να κάνεις παρέα με αυτό το παιδί» ή εκφράσεις όπως «Σε πρόδωσε ή σε εκμεταλλεύεται». Συνήθως έχουν αντίθετο αποτέλεσμα, ενισχύοντας περισσότερο το δεσμό μεταξύ των δύο παιδιών.

Χρειάζεται, λοιπόν, να καταλάβετε ότι δεν είναι τόσο παράλογο να θέλει το παιδάκι να είναι συνεχώς με το φίλο του. Δεν θα πρέπει όμως να νιώθει δυστυχισμένο, όταν δεν είναι μαζί του. Εκεί σημασία παίζει ο δικός σας ρόλος. Είναι πολύ πιθανό η ουσιαστική επαφή με το παιδί να έχει χαθεί και να χρειάζεται να την ξανακερδίσετε. Με ποιον τρόπο; Δίνοντας σημασία στις ανάγκες του και φροντίζοντας να περνάτε ποιοτικό χρόνο μαζί, με τρόπο που να το ευχαριστεί.

Για εσάς ποιοτικός χρόνος μπορεί να είναι να διαβάσετε μαζί ένα βιβλίο. Όμως για εκείνο μπορεί να είναι να παίξετε μπάλα στο γρασίδι. Γι’ αυτό χρειάζεται να προσαρμόσετε το ρόλο σας, ενισχύοντας τη σχέση σας. Σε κάθε περίπτωση να θυμάστε:

• Δεν μπορείτε να επιλέξετε τους φίλους του παιδιού σας, ειδικά όσο μεγαλώνει, γι’ αυτό πολύ απλά μην το κάνετε. Σεβαστείτε τις επιλογές του παιδιού, παρακολουθώντας διακριτικά.
• Μην επεμβαίνετε στους καβγάδες των παιδιών. Αφήστε το παιδί να λύσει μόνο του τις διαφορές του. Είναι μια δεξιότητα που το ωριμάζει και θα του είναι χρήσιμη όταν μεγαλώσει.
• Μεταξύ 7 και 11 οι φιλίες περνούν διακυμάνσεις. Μπορεί να κάνει στενή παρέα μ’ ένα παιδάκι, όμως, ξαφνικά η φιλία να τερματίσει. Δείξτε ενδιαφέρον και κατανόηση στα συναισθήματά του αλλά αφήστε το παιδάκι να ξεπεράσει την απώλεια μόνο του.
• Για να ενισχύσετε μια φιλία, προτείνετε στα δύο παιδάκια να ξεκινήσουν κάτι μαζί, π.χ. ένα σπορ, αντί απλώς να συναντιούνται για να παίζουν.
• Να θυμάστε ότι στην τάξη η φιλία επηρεάζει τις επιδόσεις αρνητικά. Μη βιαστείτε να πάτε στο σχολείο ζητώντας να καθίσουν μαζί τα παιδάκια, επειδή είναι κολλητοί φίλοι. Αν η δασκάλα τα χώρισε, έχει τους λόγους της.
• Μην ανησυχείτε αν το παιδάκι σας κάνει παρέα με κάποιον αντίθετο χαρακτήρα. Απεναντίας κάτι τέτοιο το ενθαρρύνει ν’ αναπτύξει κι άλλες πλευρές του χαρακτήρα του.
• Κάντε όλοι μαζί ως οικογένεια πράγματα που σας συναρπάζουν. Είναι σημαντικό να υπενθυμίζετε στο παιδάκι ότι οικογένεια δεν σημαίνει μόνο τρώμε μαζί στο τραπέζι ή βγαίνουμε για ψώνια.
• Οργανώστε μικρά πάρτι των πέντε. Σεβαστείτε ότι μπορεί να έχει έναν αγαπημένο φίλο, αλλά βοηθήστε το να ξεχωρίσει από την ομάδα των συμμαθητών ή συνομηλίκων και κάποια άλλα παιδάκια που συμπαθεί. Καλέστε τα στο σπίτι για παιχνίδι ή κάντε μικρά πάρτι με έξυπνο θέμα, π.χ. πιτζάμα πάρτι.
• Προτρέψτε το να συμμετέχει σε ομαδικά σπορ ή ομάδες χορού, τέχνης, θεατρικού παιχνιδιού, πράγμα που εξασφαλίζει επαφή με συνομήλικα παιδάκια με τα οποία μπορεί ν’ αναπτύξει ακόμα και φιλία.

Stand by me!

Κάποια παιδιά μπορεί να είναι πιο εξαρτημένα από το φίλο τους απ’ όσο θα έπρεπε. Μπορεί να αισθάνονται μοναξιά, ανία ή ακόμα και ανασφάλεια χωρίς τον καλύτερό τους φίλο στο πλάι. Σε αυτή την κατηγορία μπορεί να ανήκουν (χωρίς να είναι πάντα απόλυτο):

• μοναχοπαίδια
• μικρόσωμα παιδάκια
• ντροπαλά ή εσωστρεφή
• με χαμηλή αυτοπεποίθηση
• με χαμηλό προφίλ

Η βασική παγίδα σε αυτή την περίπτωση είναι οι χειριστικοί φίλοι. Τα παιδιά έχουν την τάση να είναι χειριστικά, όταν ξέρουν πως κάποιος είναι σε θέση αδυναμίας. Ο φίλος σε αυτή την περίπτωση μπορεί να γίνει πιεστικός περιορίζοντας την προσωπικότητα του παιδιού. Συνήθως τα χειριστικά παιδιά έχουν την τάση να

• υιοθετούν το ρόλο του αρχηγού στις παρέες ή να φτιάχνουν κλίκες
• θυμώνουν εύκολα και δυσκολεύονται να δεχτούν το «όχι» σαν απάντηση
• καταφεύγουν πολύ συχνά στον εκβιασμό («Δεν θα έρθω σπίτι σου αν δεν...)

Ακόμα και σε αυτή την περίπτωση όμως, δεν υπάρχουν πολλά που μπορείτε να κάνετε. Φροντίστε κυρίως να ενισχύσετε την προσωπικότητα του παιδιού αντί να προσπαθήσετε να το απομακρύνετε από το φίλο, από τον οποίο φαίνεται να έχει εξάρτηση. Θυμηθείτε ότι ο κόσμος είναι γεμάτος χειριστικούς φίλους και απλώς χρειάζεται να μάθουμε πώς να τους αντιμετωπίζουμε.

Φροντίστε να εκπέμψετε σωστό σήμα

Είναι σημαντικό, όταν αισθάνεται μπερδεμένο σε ό,τι αφορά τη φιλία, την οικογένεια ή τον εαυτό του να του περνάτε σωστά μηνύματα. Θα πρέπει δηλαδή να καταλάβει ότι...

• επειδή είναι πολύ καλός φίλος με κάποιο παιδάκι, δεν σημαίνει ότι πρέπει να συμφωνεί σε όλα μαζί του, αλλά ότι μπορεί να έχει διαφορετική άποψη.
• η φιλία δεν μπορεί ν’ αλλάξει κάποιους βασικούς κανόνες της οικογένειας (αν και γίνονται αναπροσαρμογές) κι ότι κάθε οικογένεια μπορεί να έχει το δικό της κατεστημένο.
• δεν χρειάζεται ν’ αλλάξει για να είναι αφοσιωμένος φίλος, αλλά να είναι ο εαυτός του. 
   http://archive.in.gr